De Poolse Eerste Pantserdivisie werd in februari 1942 in Schotland opgericht en stond onder bevel van generaal Stanislaw Maczek. Aanvankelijk was de Poolse premier Sikorski slecht uitgerust en had hij twee jaar lang moeite om mannen te rekruteren voordat de divisie in maart 1944 volledig bemand was. Omdat veel van de mannen al in Frankrijk en Polen hadden gevochten, behoorde de Eerste Pantserdivisie tot de meest ervaren in Groot-Brittannië. Toen de divisie in augustus 1944 volledig aan land kwam in Frankrijk, nam het Home Army in Polen ook de wapens op.
Ondanks het verlies van hun thuisland en het aanvankelijke gebrek aan macht tegen de Duitsers, gaven de Polen niet op met vechten.
D-Day campagne, Frankrijk, België, Breda
In juni 1944 in Normandië kreeg de Poolse Eerste Pantserdivisie de taak om de divisies die op het veld aanwezig waren te versterken. Later waren ze cruciaal bij het terugdringen van de Duitsers in West-Europa. Op 8 augustus ging de divisie – samen met het Eerste Canadese Leger – de strijd aan als onderdeel van Operatie Totalize. Met als doel de Duitse verdediging te doorbreken en ze ten westen van de rivier de Seine af te snijden, vormden de Polen het hoofdonderdeel van de tweede fase van de aanval.
.
Uitleg van het divisie-embleem
Het embleem van de Eerste Pantserdivisie werd in augustus 1942 aangenomen. Het stelt de Poolse gevleugelde huzaren voor, de zware cavalerie die Wenen in 1683 bevrijdde van de Ottomanen. Ze droegen stijve leren vleugels op hun rug om de paarden van hun tegenstanders bang te maken.
Bron logo: Polen in beeld
.
.
Ondanks logistieke problemen die voor verwarring en verlies van voorraden zorgden, vochten ze zich een weg naar Chambois, waar ze de Duitsers verdreven. Na de overwinning in de Slag bij Falais Gap trok de Eerste Pantserdivisie naar België.
Hoewel ze verliezen leden door onbedoeld geallieerd vliegtuigvuur en weinig luchtsteun kregen van diezelfde vliegtuigen, slaagde de divisie erin het Duitse Zevende Leger terug te dringen, door hen vast te zetten in de zogenaamde Falaise Pocket. Ondanks hun worstelingen bleef het Poolse moreel hoog en ze gingen door om deel te nemen aan Operatie Tractable met de Canadezen. Hier moesten ze de rivier de Dives oversteken en Trun innemen, samen met strategische heuvels van de Duitsers.
Toen de divisie op 6 september 1944 België binnenkwam, bevrijdde ze binnen een week talloze Belgische steden, waaronder Ieper, Tielt en Gent. In de stad Sint-Niklaas zorgden de Polen ervoor dat het aantal burgerslachtoffers beperkt bleef door de stad te flankeren in plaats van te bestormen, wat de Duitsers dwong om weg te komen.
Vanuit België kwamen de Polen op 16 september Nederland binnen. Ze gingen richting Breda, een belangrijk communicatiecentrum voor de Duitsers. Voordat ze Breda konden bereiken, bracht de divisie achtentwintig dagen door in Baarle-Nassau, waar verwoestende gevechten plaatsvonden terwijl ze moesten wachten op versterkingen uit Normandië. Uiteindelijk werd het dorp op 28 oktober bevrijd en trokken ze naar Breda. Mogelijk vanwege de verwoesting in Baarle koos Maczek ervoor om geen zware artillerie en luchtsteun in te zetten om Breda te bevrijden. De stad werd op 29 oktober bevrijd met weinig burgerslachtoffers en weinig schade aan de infrastructuur. Maczek en de Eerste Pantserdivisie werden geëerd als helden, en dat zijn ze nog steeds.
Reportage ‘Andere tijden’
Interessant om te lezen en te bekijken is de documentaire “Poolse bevrijders” van Andere Tijden: https://anderetijden.nl/aflevering/150/De-Poolse-bevrijders
Literatuurlijst
- General Maczeks’s Polish Armoured Division / Żołnierze Generała Maczka. Zbigniew Mieczkowski (red). 2003. Teksten in het Engels en Pools.
- Het Poolse aandeel in de overwinning. Thom Peeters. 1984.
- 1.dywizja pancerna w walce. Teksten in het Pools. (In te zien op aanvraag; ligt niet op de leestafel vanwege de staat van het boek).
Op de leestafel van het CHC Oldambt aan de Brugstraat 2 in Scheemda zijn bovenvermelde boeken in te zien. Wij zijn elke woensdag en donderdag tussen 10.00 en 16.00 uur open. Hiervoor kun je een afspraak via info@chcoldambt.nl, maar je kunt ook tijdens bovengenoemde tijden bellen met 06-12 46 18 49.
